Koszty braku precyzji procesu dozowania
Dozowanie płynów jest stosowane w tysiącach miejsc i w większości prawdopodobnie w procesach pakowania. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z istnienia dozowania jako operacji technologicznej, wnoszącej ogromną wartość dodaną w procesach montażowych.
Polski język techniczny nie obejmuje odpowiednika anglojęzycznego pojęcia „dispensing”, które wyraża dozowanie z pozycjonowaniem, ułożeniem warstwy, kropki , odcinka czy krzywej. Czasem stosujemy pojęcie „dozowanie precyzyjne”, chociaż to słowo, jak i wiele innych nie jest do końca precyzyjne…
Polski język techniczny nie obejmuje odpowiednika anglojęzycznego pojęcia „dispensing”, które wyraża dozowanie z pozycjonowaniem, ułożeniem warstwy, kropki*, odcinka czy krzywej. Czasem stosujemy pojęcie „dozowanie precyzyjne”, chociaż to słowo, jak i wiele innych nie jest do końca precyzyjne.
Precyzyjne dozowanie płynów technologicznych obejmuje różne grupy produktów, jak np.:
- kleje,
- żywice,
- rozpuszczalniki,
- uszczelniacze,
- pasty lutownicze,
- smary, oleje,
- maski,
- i wiele, wiele innych.
W tym artykule chcę się skupić na rzadko poruszanym aspekcie kosztów alternatywnych dla kosztów dozowania. Rozmawiając wielokroć z klientami zauważyłem, że często inwestycja w choćby najprostszy system dozowania postrzegana jest jako czynnik powodujący wzrost, a nie spadek kosztów.
Badania prowadzone na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu pokazują, że ciągle 90% polskich przedsiębiorstw nie umie określić swoich kosztów. Koszty alternatywne dla kosztów dozowania tym bardziej umykają uwadze przeciętnego księgowego, a nawet inżyniera procesu. Chciałbym pokazać, gdzie możemy takich kosztów szukać, a w konsekwencji, gdzie możemy znaleźć oszczędności, czasem ogromne.
Koszty materiałowe
Najczęściej są to koszty całkowicie utracone, a na dodatek generujące dodatkowe koszty w innych miejscach. W normalnych warunkach koszt materiałowy powinien odpowiadać kosztowi zakupu płynu, jakiego ilość wystarcza do realizacji swojego celu. Weźmy na przykład połączenie klejone: Koszt kleju potrzebnego do wykonania połączenia klejonego powinien w przybliżeniu odpowiadać
Wp = Ck x Mk
Mk = ςk x Vk
Gdzie:
Wp – wartość kleju potrzebnego do wykonania połączenia,
Ck – cena kleju za jednostkę wagową,
Mk – masa kleju potrzebnego do wykonania połączenia klejonego,
ςk – gęstość kleju,
Vk – objętość kleju potrzebnego do wykonania złącza.
Do tego trzeba dodać klej pozostały na ściankach naczynia, opakowania technologicznego, ewentualnie wymiennej końcówki dozującej. W rzeczywistości okazuje się, że ilość materiału stosowanego w połączeniach, gdy nie są stosowane systemy dozujące przekracza najczęściej przykładowo:
w połączeniach klejonych | 2-12 krotnie |
w połączeniach smarowanych | 10-20 krotnie |
w połączeniach uszczelnianych | 2-7 krotnie |
Najczęstsze przyczyny to:
- naddatek wynikający z ręcznego procesu nakładania, usuwany w następnej operacji, a nakładany „dla pewności”,
- strata niewykorzystanego materiału ze względów technologicznych, jak np. utwardzone naddatki klejów dwuskładnikowych, wyrzucane resztki smarów, utwardzone resztki silikonów,
- pozostawione otwarte opakowania, niewykorzystane po otwarciu,
- zanieczyszczenia wprowadzone do opakowania po otwarciu, jak kurz, opiłki, resztki czyściwa…
Ta ostatnia przyczyna powoduje czasem powstawanie innych kosztów, omówionych dalej.
Koszty braków i poprawek Rzadko zauważany, a jeszcze rzadziej doceniany i mierzony parametr. W tym obszarze można wyszczególnić koszty:
- elementów daleko przetworzonych, a zutylizowanych,
- utylizacji elementów,
- realizacji reklamacji, jak zbędne podróże służbowe, przesyłki, dodatkowe operacje księgowe,
- utraty wiarygodności w oczach odbiorców,
- potencjalnie utraconych kontraktów,
- możliwości rozwoju.
*Nie „kropli”, gdyż dozowane w montażu objętości rzadko są wielokrotnością fizycznie formowanej kropli, której objętość wynika z wielkości napięcia powierzchniowego dozowanego płynu.