Koszty braku precyzji procesu dozowania

Dozowanie płynów jest stosowane w tysiącach miejsc i w większości prawdopodobnie w procesach pakowania. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z istnienia dozowania jako operacji technologicznej, wnoszącej ogromną wartość dodaną w procesach montażowych.

Polski język techniczny nie obejmuje odpowiednika anglojęzycznego pojęcia „dispensing”, które wyraża dozowanie z pozycjonowaniem, ułożeniem warstwy, kropki , odcinka czy krzywej. Czasem stosujemy pojęcie „dozowanie precyzyjne”, chociaż to słowo, jak i wiele innych nie jest do końca precyzyjne…

Polski język techniczny nie obejmuje odpowiednika anglojęzycznego pojęcia „dispensing”, które wyraża dozowanie z pozycjonowaniem, ułożeniem warstwy, kropki*, odcinka czy krzywej. Czasem stosujemy pojęcie „dozowanie precyzyjne”, chociaż to słowo, jak i wiele innych nie jest do końca precyzyjne.
Precyzyjne dozowanie płynów technologicznych obejmuje różne grupy produktów, jak np.:

• kleje,
• żywice,
• rozpuszczalniki,
• uszczelniacze,
• pasty lutownicze,
• smary, oleje,
• maski,
• i wiele, wiele innych.

W tym artykule chcę się skupić na rzadko poruszanym aspekcie kosztów alternatywnych dla kosztów dozowania. Rozmawiając wielokroć z klientami zauważyłem, że często inwestycja w choćby najprostszy system dozowania postrzegana jest jako czynnik powodujący wzrost, a nie spadek kosztów.

Badania prowadzone na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu pokazują, że ciągle 90% polskich przedsiębiorstw nie umie określić swoich kosztów. Koszty alternatywne dla kosztów dozowania tym bardziej umykają uwadze przeciętnego księgowego, a nawet inżyniera procesu. Chciałbym pokazać, gdzie możemy takich kosztów szukać, a w konsekwencji, gdzie możemy znaleźć oszczędności, czasem ogromne.

Koszty materiałowe

Najczęściej są to koszty całkowicie utracone, a na dodatek generujące dodatkowe koszty w innych miejscach. W normalnych warunkach koszt materiałowy powinien odpowiadać kosztowi zakupu płynu, jakiego ilość wystarcza do realizacji swojego celu. Weźmy na przykład połączenie klejone:   Koszt kleju potrzebnego do wykonania połączenia klejonego powinien w przybliżeniu odpowiadać
W_p = C_k x M_k
M_k = ς_k x V_k
Gdzie:
W_p – wartość kleju potrzebnego do wykonania połączenia,
C_k – cena kleju za jednostkę wagową,
M_k – masa kleju potrzebnego do wykonania połączenia klejonego,
ς_k – gęstość kleju,
V_k – objętość kleju potrzebnego do wykonania złącza.

Do tego trzeba dodać klej pozostały na ściankach naczynia, opakowania technologicznego, ewentualnie wymiennej końcówki dozującej. W rzeczywistości okazuje się, że ilość materiału stosowanego w połączeniach, gdy nie są stosowane systemy dozujące przekracza najczęściej przykładowo:

Najczęstsze przyczyny to:

• naddatek wynikający z ręcznego procesu nakładania, usuwany w następnej operacji, a nakładany „dla pewności”,
• strata niewykorzystanego materiału ze względów technologicznych, jak np. utwardzone naddatki klejów dwuskładnikowych, wyrzucane resztki smarów, utwardzone resztki silikonów,
• pozostawione otwarte opakowania, niewykorzystane po otwarciu,
• zanieczyszczenia wprowadzone do opakowania po otwarciu, jak kurz, opiłki, resztki czyściwa…

Ta ostatnia przyczyna powoduje czasem powstawanie innych kosztów, omówionych dalej.

Koszty braków i poprawek Rzadko zauważany, a jeszcze rzadziej doceniany i mierzony parametr. W tym obszarze można wyszczególnić koszty:

• elementów daleko przetworzonych, a zutylizowanych,
• utylizacji elementów,
• realizacji reklamacji, jak zbędne podróże służbowe, przesyłki, dodatkowe operacje księgowe,
• utraty wiarygodności w oczach odbiorców,
• potencjalnie utraconych kontraktów,
• możliwości rozwoju.

*Nie „kropli”, gdyż dozowane w montażu objętości rzadko są wielokrotnością fizycznie formowanej kropli, której objętość wynika z wielkości napięcia powierzchniowego dozowanego płynu.